komentarzbiblijny.pl

"A jeśli ktoś uważa, że coś wie, to jeszcze nie wie tak, jak wiedzieć należy ... Po części bowiem poznajemy i po części prorokujemy" (1 Kor. 8:2, 13:9)

jesteś tutaj: > > > >


Komentarz do Dzieje 13:19,20 [450 lat okresu sędziów]

"I wytępiwszy siedem szczepów w ziemi Kanaan oddał im ziemię ich w dziedzictwo, mniej więcej po czterystu pięćdziesięciu latach. I potem dał im sędziów aż do proroka Samuela" (BT)

Streszczenie komentarza: niniejszy komentarz omawia trzy różne spojrzenia na okres 450 lat podany w Dziejach 13:19,20 - 1) jako czas podboju i podziału ziemi, 2) jako okres od narodzenia Izaaka do podziału ziemi i początku rządów sędziów oraz 3) jako okres sędziów.

Cała trudność tego tekstu stanie się jasna, jeśli zacytujemy z innego źródła: "A wygładziwszy siedm narodów w ziemi Chananejskiej, losem rozdzielił między nie onę ziemię ich. A potem około czterysta i pięćdziesiąt lat dawał im sędziów, aż do Samuela proroka" (BG). Mamy więc dwie wersje wydarzeń: według pierwszej podbój Kanaanu i podział ziemi trwał 450 lat, według drugiej okres ten odnosi się do panowania sędziów. Trzecia opcja, także podnoszona przez biblistów, to 450 lat odliczone od początku okresu sędziów wstecz do momentu, w którym "Bóg tego ludu izraelskiego wybrał ojców naszych" (Dzieje 13:17 BT). Mamy zatem trzy wersje wydarzeń: dwie motywowane przekładem Biblii Tysiąclecia, jedna przekładem Biblii Gdańskiej.

Problem oczywiście sięga nieco głębiej niż tylko niezgodność dwóch przekładów Biblii. Przekład Biblii Gdańskiej jest oparty o tzw. Textus Receptus - tekst grecki obecny w pierwszych drukowanych wydaniach Biblii, który jednak z czasem został poddany rosnącej krytyce ze względu na nowe znaleziska i ostatecznie przez większość współczesnych badaczy odrzucony. To właśnie Textus Receptus jest źródłem informacji o 450-letnim okresie sędziów, której jednak później odkryte manuskrypty nie potwierdzają. Stąd różnica choćby między przekładem Biblii Tysiąclecia i Biblii Gdańskiej. Dla porządku trzeba jednak dodać, że nie jest tak, że wszystkie współczesne przekłady odrzucają Dzieje 13:19,20 w wersji Textus Receptus, czego najlepszym przykładem może być dopiero co wydana anglojęzyczna Aramaic Bible in Plain English (2010). Ale rzeczywiście większość preferuje wersję Biblii Tysiąclecia: "I potem [po 450 latach] dał im sędziów aż do proroka Samuela".

Wersja I: 450 lat jako okres podboju i podziału ziemi

Przede wszystkim trzeba powiedzieć, że okres 450 lat nie może odnosić się do podboju i podziału ziemi. Wszystkie te wydarzenia miały miejsce za życia Jozuego: "Jozue zawładnął całym kraje według polecenia Pana, danego Mojżeszowi, a następnie oddał go Jozue w posiadanie Izraelowi, dzieląc odpowiednio do ich podziału na pokolenia" (Joz. 10:42; 11:23 BT). Sam Jozue natomiast przeżył 110 lat (Joz. 24:29). Świadectwo księgi Jozuego stoi więc w sprzeczności z wersją BT, że podział i podbój ziemi zajął 450 lat.

Najwyraźniej był to okres znacznie krótszy od 450 lat. Jeden rok, jeden miesiąc i pięć dni upłynęło od wyjścia z Egiptu do opuszczenia pustyni Synaj i udania się w stronę pustyni Paran (Lb. 33:3; 10:11-13). Wówczas, z Kadesz-Barnea zostali do ziemi Kanaan wysłani szpiedzy (4 Mojż. 13:3-26; 32:8-13). Podczas podziału ziemi (Joz. 10:42; 11:23) wystąpił Kaleb, jeden ze zwiadowców, aby się upomnieć o swój dział: "Czterdzieści lat miałem, gdy Mojżesz, sługa Pana, wysłał mnie z Kadesz-Barnea, abym zbadał kraj ... I teraz, patrz, Pan zachował mnie przy życiu, jak przyrzekł. Już czterdzieści pięć lat minęło, jak Pan oświadczył to Mojżeszowi, gdy Izrael wędrował wtedy przez pustynię. Obecnie mam osiemdziesiąt pięć lat" (Joz. 14:7,10 BT).

Tak więc od momentu przeszpiegowania ziemi do jej podziału minęło 45 lat. Izrael jednak w międzyczasie spędził 40 lat na pustyni ze względu na swój brak wiary w obietnicę Pana co do wprowadzenia ich do ziemi obiecanej. Właśnie wówczas, po powrocie zwiadowców z Kanaanu, rozpoczął się okres ich 40-letniej wędrówki (Lb. 14:22,23,33,34; Dzieje 7:36; Hbr. 3:9). Na podbój ziemi pozostaje więc 5 lat. Z kolei na okres od wyjścia z Egiptu do podziału ziemi przypada nieco ponad 46 lat (nieco ponad rok od wyjścia z Egiptu do rozbicia obozu w Kadesz-Barnea + 40 lat wędrówki na pustyni + 5 lat podboju ziemi).

Wersja II: 450 lat jako okres od narodzenia Izaaka do podziału ziemi i początku rządów sędziów

Proponenci wersji nr 2 wychodzą z założenia, że 450 lat nie dotyczy czasu podboju ziemi, na co wskazuje bezpośredni kontekst, ale obejmuje cały okres wymieniony w wersetach 17-20, mający swój początek w 'wyborze ojców'. W tym spojrzeniu 450 lat kończy się w momencie rozpoczęcia okresu sędziów, a rozpoczyna się, zgodnie z Dzieje 13:17, w momencie, w którym "Bóg tego ludu izraelskiego wybrał ojców naszych" (BT). Co zatem otrzymujemy - wiemy, że od przymierza z Abrahamem do przymierza Zakonu upłynęło 430 lat (Gal. 3:17), a następnie rok od przymierza do przeszpiegowania ziemi (Wj. 19:1; Lb. 10:11-13), 40 lat wędrówki i 5 lat podboju ziemi. Razem 476 lat. Cofając się 450 lat od początku okresu sędziów 'lądujemy' 26 lat po wejściu Abrahama do ziemi i uprawomocnieniu przymierza.

Co natomiast wiemy na temat chronologii Abrahama - w momencie wejścia do ziemi i uprawomocnienia przymierza Abraham ma 75 lat (Rdz. 12:4). Dwadzieścia cztery lata później otrzymuje znak obrzezki i obietnicę Izaaka, która spełnia się rok później, kiedy Abraham ma 100 lat (Rdz. 17:1,19,24, 21:5). Kolejny rok później jesteśmy 450 lat przed okresem sędziów. Czy zatem narodziny Izaaka mogą stanowić czas, kiedy Bóg "wybrał ojców naszych"? Proponenci tego poglądu zwracają uwagę na fakt, że w Dziejach Apostolskich 13:19,20 przed liczbą 450 lat znajduje się cząstka hos oznaczająca 'około'. Zatem ten rok różnicy nie ma tutaj większego znaczenia. Przeciwnicy zwracają z kolei uwagę, iż hos ma znaczenie słowa 'podczas' lub 'przez'. Ten sam pisarz używa go w trzech innych miejscach i przetłumaczone jest ono na 'podczas gdy' (Dzieje 1:10, 10:17; Łk. 24:32). Zatem tekst Dziejów 13:20 można w tym fragmencie przetłumaczyć także jako "przez 450 lat", z pominięciem cząstki 'około'.

Ponieważ 450 lat w rozpatrywanym poglądzie ma prowadzić do narodzin Izaaka, warto się także zastanowić, w jakim sensie narodziny patriarchy były czasem 'wyboru ojców'. Jeśli bowiem mówimy, że Bóg wybrał ojców w osobie Izaaka, co z Abrahamem? Czy Abraham nie był wybrany, kiedy był powołany w Ur, kiedy spełnił warunek obietnicy i wszedł do Kanaanu, kiedy zawarł z Panem Bogiem przymierze opisane w 15 rdz. księgi Rodzaju i otrzymał znak, po którym mógł poznać wypełnienie obietnicy objęcia ziemi? Czy nie był wybrany, kiedy Bóg dał mu znak obrzezki jako potwierdzenie jego niezachwianej wiary? Rachuba pokazująca czas 'wyboru ojców' w momencie narodzin Izaaka jest z tego powodu wątpliwa - pomijając Abrahama jako tego, który otrzymał obietnicę i z którym Bóg zawarł przymierze, redefiniuje nie tylko sens wyboru, ale także bierze w nawias człowieka, który odegrał w całym procesie kluczową rolę i stał się 'ojcem wiary' (). Chronologia to przede wszystkim liczby - to prawda. Ale te liczby nie mogą być przyjmowane na ślepo, bez względu na to, gdzie prowadzą.

Mamy zatem wersję nr 2 - być może nie tak oczywiście błędną, jak wersja nr 1 omówiona w poprzednim śródtytule, ale też nie tak oczywiście prawdziwą, jak chcieliby niektórzy. Jeśli uwzględnić warstwę chronologiczną, 450 lat liczone wstecz od podziału ziemi prowadzi prawie do narodzin Izaaka. Jeśli spojrzeć na warstwę faktów, narodziny Izaaka są prawie czasem wyboru ojców - prawie, ponieważ nigdzie w Biblii nie zostały określone podstawy takiej interpretacji, a ona sama kłóci się z podstawowymi faktami Starego Testamentu. Konkludując zatem, wersja nr 2 może prawie zostać uznana za prawdziwą.

Wersja III: 450 lat jako okres sędziów

Oczywiście, wersja nr 3, którą znajdujemy w Textus Receptus, także nie jest bezproblemowa. Jej podstawowy problem to zderzenie z fragmentem , gdzie czytamy, że "W roku czterysta osiemdziesiątym po wyjściu Izraelitów z ziemi egipskiej, w miesiącu Ziw, to jest drugim, czwartego roku panowania nad Izraelem Salomona rozpoczął on budowę domu dla Pana" (BT). Okres ten można podzielić na podokresy i zapisać w formie równania: 1 rok od wyjścia z Egiptu do przeszpiegowania ziemi + 40 lat wędrówki + 5 lat podboju ziemi + x lat okresu sędziów + 80 lat rządów Saula i Dawida + 4 lata rządów Salomona = 480 lat => x lat okresu sędziów = 350. Różnica między 1 Krl. 6:1 a Dziejami 13:20 w wersji Textus Receptus jest oczywista.

Czy to oznacza, że wersja nr 3 jest fałszywa? Niekoniecznie, tak jak wersja nr 2 niekoniecznie jest prawdziwa. Prawdą jednak jest, że samo tylko świadectwo Dziejów 13:19,20 nie może być traktowane jako argument przesądzający w którąkolwiek stronę. Badacze chronologii są zatem w sytuacji analogicznej do sytuacji sędziego, który ma rozstrzygnąć o winie bądź niewinności podejrzanego, ale zeznania przez niego składane nie pozwalają na jednoznaczny osąd. Co więcej, mamy 'słowo przeciwko słowu' w postaci sprzecznych informacji zawartych w Dziejach 13:19,20 i 1 Kr. 6:1.

W takiej sytuacji także znajdowali się sędziowie w Izraelu, ale nie pozostawali bezradni, ponieważ Zakon precyzował sposób postępowania: "Nie przyjmie się zeznania jednego świadka przeciwko nikomu, w żadnym przestępstwie i w żadnej zbrodni. Lecz każda popełniona zbrodnia musi być potwierdzona zeznaniem dwu lub trzech świadków" (Pwt. 19:15 BT). Także i w badanym przypadku długości okresu sędziów nie jest wystarczające zeznanie pojedynczego świadka, ale metodą Biblijną będzie rozpatrzenie zeznania "dwu lub trzech świadków". Tacy 'świadkowie' istnieją, a ich 'zeznanie' przedstawiłem w wykładzie , w śródtytule "Okres sędziów".


Słowa kluczowe: Dzieje 13:19-20, okres sędziów, 450 lat sędziów, chronologia Biblijna
 
Przekłady wykorzystane w komentarzu Biblijnym:
BG - Biblia Gdańska
BT - Biblia Tysiąclecia
 
Data publikacji:
Ostatnia aktualizacja: 02-11-2020


komentarzbiblijny.pl