Istotą usprawiedliwienia jest przywrócenie człowiekowi sprawiedliwości w charakterze, reforma osobowości aż do zupełnej zgodności z zasadami Bożymi. Jest to definicja zasadniczo odmienna od dominującego obecnie poglądu, który lokuje usprawiedliwienie w sferze uznaniowej Pana Boga. W ten sposób usprawiedliwiony, tzn. uznany za sprawiedliwego, jest człowiek, który wierzy. Co to znaczy wierzyć jest przedmiotem dyskusji i poglądy na ten temat także są dość skrajne, ale co do zasady zachowany jest podstawowy sens: Bóg uznaje człowieka grzesznego za doskonałego. Ale w jakim celu?
Nauka Pisma św. na temat Boskich wymagań sprawiedliwości jest jasna: "Dusza, która grzeszy, ta umrze ... A jeśli człowiek jest prawy i czyni zadość sprawiedliwości i prawości ... jeśli chodził według moich ustaw i strzegł moich sądowniczych rozstrzygnięć, by czynić zadość prawdzie - ten jest prawy. Na pewno będzie żył" (Ez. 18:4-9 NW). Na podstawie samego tylko poczytania sprawiedliwości nikt nie otrzyma daru życia. A nawet gdyby się takim usprawiedliwieniem cieszył przez jakiś czas, na końcu musiałby okazać się niegodnym. To nie oznacza, że Biblia nie mówi o poczytaniu, ale warto dobrze się przyjrzeć, co jest poczytywane, komu i w jakim celu. Podobnie kwestia przebaczenia i odpuszczenia grzechów. Łatwo wyobrazić sobie Pana Boga, który zasiada na swoim niebieskim tronie i rozmyśla, na kogo jeszcze się gniewać, a komu można już przebaczyć, ale nie ma to nic wspólnego z naukami Biblii.
Celem wykładu jest pokazanie, że usprawiedliwienie ma bardzo praktyczny sens. Jakiekolwiek są wypowiedzi Słowa Bożego na ten temat, wszystkie prowadzą w tym kierunku i wszystkie koncentrują się na rzeczywistym podniesieniu z upadku charakteru człowieka.
Wykład składa się z trzech zasadniczych części. Część I przedstawia ogólny zarys procesu usprawiedliwienia i jego zasadnicze elementy. Część II to omówienie pojęć związanych z usprawiedliwieniem: odpuszczenia grzechów, przebaczenia grzechów i poczytania sprawiedliwości. Część III zawiera analizę tekstów Biblijnych dotyczących tematu usprawiedliwienia.
Część I. Warunki usprawiedliwienia
Sprawiedliwość jest w swojej istocie miłością obowiązkową. Czyniąc sprawiedliwość, oddajemy każdemu to, co się mu słusznie należy - "Cezarowi to, co należy do Cezara, a Bogu to, co należy do Boga" (Mt. 22:21 BT). Po naszym praojcu Adamie odziedziczyliśmy jednak marne pojęcie o tym, co jest sprawiedliwe rzeczywiście, stąd misja naszego Pana Jezusa, który przychodzi "dać świadectwo prawdzie", tj. pokazać niedoskonałemu człowiekowi wzór w pełni sprawiedliwego postępowania (Jn. 18:37 BT). Pierwszym warunkiem usprawiedliwienia musi zatem być poznanie i uwierzenie Ewangelii, tzn. człowiek musi zgodzić się z tym, że w Jezusie Chrystusie rzeczywiście jest ten wzór, którego należy się trzymać. Poznanie i uznanie tego wzoru w Jezusie Chrystusie przez człowieka grzesznego musi prowadzić do rozpoznania własnej niedoskonałości, tzn. zrozumienia, w którym miejscu moje postępowanie jest niezgodne z wzorem. Stąd wynika warunek nr 2, tzn. pokuta (gr. metanoia - dosłownie 'zmiana myślenia').
Zatem pokutując, dosłownie 'zmieniamy myślenie' - decydujemy, że pewne rzeczy w naszym życiu były niezgodne z wzorem, jaki mamy w Jezusie Chrystusie, i postanawiamy je porzucić. Lustrzanym odbiciem metanoia, a zarazem trzecim warunkiem usprawiedliwienia, jest epistrofe, czyli nawrócenie. Tak jak w pokucie odrzuciliśmy pewne rzeczy niezgodne z wzorem, tak w nawróceniu przyjmujemy do realizacji te, których dotąd w nas brakowało. W ten sposób postępując, jesteśmy w stanie dokonać pewnej reformy w swoim życiu, ale nie będzie to jeszcze poziom właściwy dla powołania Ewangelii, którego celem jest najwyższa chwała w Boskiej naturze (1 Pt. 1:3,4). Od wybranych, którzy mają szansę ją osiągnąć, wymaga się więcej niż od tych, którzy do grona wybranych nie należą, zgodnie z zasadą podaną przez naszego Pana: "Komu wiele dano, od tego wiele się będzie wymagać" (Łk. 12:48 UBG). Otrzymują jednak oni szczególne narzędzie, niezbędne do osiągnięcia celu powołania: poświęcającą miłość agape, która przymusza nas do porzucenia swojej woli lgnącej do spraw świata, a przyjęcia woli Bożej jako odtąd naszej własnej i podążania śladami Jezusa Chrystusa, czyniąc ofiarę z naszych ciał na wzór jego ofiary (Rzym. 12:1; 2 Kor. 5:14,15).
Zakon Mojżeszowy pokazywał ten warunek samoofiary zaledwie figuralnie, dlatego nie mógł być skutecznym narzędziem usprawiedliwienia (Hbr. 7:18, 8:7). Ofiar jako takich było pod przymierzem wiele - Żyd składał gołąbki, baranki, byczki, etc. Nie składał w ofierze siebie, swojego ciała. Tymczasem Jezus przychodząc mówi do Ojca: "Ofiary ani daru nie chciałeś, aleś Mi utworzył ciało; całopalenia i ofiary za grzech nie podobały się Tobie. Wtedy rzekłem: Oto idę - w zwoju księgi napisano o Mnie - abym spełniał wolę Twoją, Boże" (Hbr. 10:5-7 BT). Sensem ofiary naszego Pana było wydanie świadectwa sprawiedliwości, o czym on sam zapewnia (Jn. 12:46, 18:37). Ale narzędziem tej ofiary było ciało - ciało, które musiało zostać zużyte w służbie aż do samego końca, do samej śmierci. W Zakonie ta informacja jest, ale nie w postaci prawa, a w postaci figuralnej. W tym sensie ofiara ciała zwierzęcia pod Starym Przymierzem figuruje ofiarę ciała człowieka pod Nowym Przymierzem. I nie tylko człowieka-Jezusa, ale także człowieka, który w Jezusa wierzy.
Sami z siebie możemy przyjąć Jezusa Chrystusa, możemy pokutować i nawrócić się; miłości agape sami w sobie nie mamy. Dlatego mówiąc o słabości Zakonu i zastępującym go Nowym Przymierzu, apostoł Paweł cytuje słowa proroka Jeremiasza: "Dam prawo moje w ich myśli, a na sercach ich wypiszę je" (Hbr. 8:10 BT). Ponieważ nie mamy takiej mocy, żeby się sami Bogu ofiarować, to On 'wlewa swoją miłość w nasze serca za sprawą ducha świętego, którego nam dano' (Rzym. 5:5). A czyni to wobec tych, których wcześniej uznał i przeznaczył do tego, "by się stali na wzór obrazu Jego Syna" (Rzym. 8:29; por. Mt. 22:14; Ef. 1:3-6). Dlatego, choć pokuta i nawrócenie rozpoczynają w człowieku proces usprawiedliwienia, kompletne usprawiedliwienie na poziomie wymaganym od członków Kościoła jest dziełem Boga, który przez swoją miłość poświęcającą prowadzi do porzucenia "dawnego człowieka z jego uczynkami", a przyobleczenia "nowego, który wciąż się odnawia ku głębszemu poznaniu [Boga], według obrazu Tego, który go stworzył" (Kol. 3:8-11).
W ten sposób, tak jak pokuta ma swoją 'drugą stronę medalu' w nawróceniu, kontynuacją poświęcenia jest zrodzenie z ducha, tzn. zapoczątkowanie w człowieku nowego charakteru na wzór Jezusa Chrystusa. Patrząc z kolei z innego punktu widzenia, można dostrzec bliskoznaczność pojęć pokuty i poświęcenia, z tą różnicą, że pokuta działa w obszarze miłości obowiązkowej i powoduje rezygnację z grzechu; poświęcenie działa w obszarze miłości ofiarniczej i powoduje rezygnację z siebie na rzecz spraw Pańskich. Podobna równoległość zachodzi między pojęciami nawrócenia i zrodzenia z ducha. Nawrócenie działa w obszarze miłości obowiązkowej (sprawiedliwości) i motywuje do 'oddania każdemu tego, co się mu należy'; zrodzenie z ducha to nasz nowy charakter modelowany na wzór charakteru naszego Pana w postawie poświęcenia dla Boga.
Na koniec tej części warto jeszcze odnieść się do pojęcia wiary. Nie ma zgodności wśród nauczycieli Pisma św. co do źródła wiary - czy my sami możemy uwierzyć, czy jednak wiara jest darem od Boga. Powyższa analiza powinna jednak uczynić ten temat jasnym: mamy moc uwierzyć w Jezusa Chrystusa i na tej podstawie 'zmieniać myślenie' i nawracać się. Wybrani, którzy zostali przez Boga przeznaczeni do uczestnictwa w Ciele Chrystusowym (tj. uczestnictwa w duchu Chrystusa) otrzymują wiarę będącą już nie samym tylko przekonaniem o Bogu i zbawieniu w Chrystusie, ale wiarę poświęcającą, która czyni z człowieka ofiarę dla Boga. Ten podwójny sens wiary jest także zaznaczony w językach Biblijnych, gdzie zarówno hebrajskie emun, jak i greckie pistis, oznaczają tak wiarę, jak i zaufanie. Mamy więc z jednej strony przekonanie, które prowadzi do przyjęcia sprawiedliwych zasad Bożych, a z drugiej strony zaufanie do Boga, które pozwala zupełnie się Mu oddać "na ofiarę żywą, świętą, Bogu przyjemną" (Rzym. 12:1 BT).
Część II. Pojęcia związane z usprawiedliwieniem
Biblia używa szeregu określeń związanych z usprawiedliwieniem. Wiele z nich pojawia się w Starym Testamencie, gdzie Pan Bóg przedstawiany jest w sposób bardzo mocno nacechowany antropomorfizmem. Przeniesione do Nowego Testamentu i odczytywane literalnie, przedstawiają Boga Jahwe jako sędziego, który zajmuje się nieustannym osądzaniem, przebaczaniem i kolorowaniem rzeczywistości, w której grzesznika nazywa się człowiekiem sprawiedliwym. Tymczasem umieszczone w kontekście definicji usprawiedliwienia zaproponowanej w pierwszym zdaniu niniejszego wykładu przyjmują zupełnie nowy, praktyczny sens.
Odpuszczenie grzechów
W Ps. 32:1 cytowanym później przez apostoła Pawła w Rzym. 4:7 psalmista woła: "Szczęśliwi, którym odpuszczono nieprawości..." (ESP). W jaki zatem sposób Bóg odpuszcza grzechy? Nieco światła rzuca na ten temat język hebrajski, gdzie nassa oznacza 'odpuścić', ale także 'wziąć' lub 'zabrać'. Grzechy wierzących są od nich zabierane, jeśli w swojej wierze pokutują i nawracają się do Boga. Taka 'zmiana myślenia' otwiera człowieka na działanie świętego ducha Bożego, który prowadzi z dala od grzechu, a w stronę praktykowania sprawiedliwości.
Co ważne, odpuszczenie grzechów odbywa się bez udziału uczynków własnych grzesznika, wyłącznie na podstawie pokutującej wiary (Rzym. 4:6). Znajduje to potwierdzenie w tym samym Psalmie 32, gdzie w wersecie 5 czytamy: "Wyznałem swój grzech i nie kryłem swej winy. Powiedziałem: Wyznaję moją nieprawość Panu. A Ty odpuściłeś winę grzechu mego" (ESP). Tę samą naukę znajdujemy także u naszego Pana Jezusa, który oświadcza: "Jeśli brat twój zawini, upomnij go; i jeśli żałuje, przebacz mu. I jeśliby siedem razy na dzień zawinił przeciw tobie i siedem razy zwróciłby się do ciebie, mówiąc: żałuję tego, przebacz [gr. afiemi - odpuść] mu" (Łk. 17:3,4 BT). Zatem podstawą odpuszczenia grzechów nie są uczynki te czy inne, ale sama decyzja woli człowieka żałującego popełnionego grzechu. Decyzja taka, choć sama w sobie nie jest uczynkiem, czyni w umyśle i sercu człowieka miejsce na działanie Bożego ducha, który 'odpuszczając' nam grzechy, prowadzi z dala od postępowania sprzecznego z zasadami Pana Boga.
Ta sama zasada ma zastosowanie w przypadku poświęcenia. Pokuta sama w sobie nie jest uczynkiem, ale aktem woli i podobnie poświęcenie odbywa się przez działanie ducha Bożego w sercu i umyśle człowieka, uśmiercając jego wolę ludzką na rzecz wykonywania woli Bożej. Skutkiem metanoia jest otwarcie człowieka na działanie ducha i uczynki miłości obowiązkowej; skutkiem poświęcenia jest rozpoczęcie procesu samoofiary i uczynki poświęcającej miłości agape. W każdym przypadku podstawą odpuszczenia grzechów (uwolnienia od grzechu) jest zmiana serca i umysłu człowieka przyjmującego warunki miłości obowiązkowej przez pokutę lub miłości ofiarniczej przez poświęcenie.
Przebaczenie grzechów
W tym samym wersecie, gdzie czytamy o odpuszczeniu grzechów, jest także mowa o przebaczeniu: "Szczęśliwi, ... którym grzechy zostały przebaczone" (ESP). W tekście Psalmu znajdujemy tutaj hebrajskie kasah, które oznacza 'zakryć' lub 'ubrać się'. Ubranie z kolei przywodzi na myśl szatę sprawiedliwości, o której mówi Biblia w wielu miejscach, m.in. Hi. 29:14; Ps. 132:9,16; Iz. 61:10; Za. 3:4; Obj. 19:8. O szacie tej czytamy zarówno, że jesteśmy w nią przywdziewani przez Boga, jak i że sami także ją przywdziewamy. Kompletne usprawiedliwienie możliwe jest tylko przez działanie Pana Boga, który przez spłodzenie z ducha wlewa w nasze serca swoją poświęcającą miłość (zobacz komentarz do Jn. 1:12,13). Ale proces usprawiedliwienia jako taki 'zaczyna się' poza stanem spłodzenia z ducha, jeśli tylko przez pokutę odrzucamy od siebie grzech (odpuszczenie grzechów), a w nawróceniu przyjmujemy zasady sprawiedliwości - zakrywamy nasze słabości szatą sprawiedliwych uczynków.
Zatem użycie tych dwóch określeń razem - odpuszczenia i przebaczenia (zakrycia) grzechów - zarówno w Ps. 32:1, jak i Rzym. 4:7, nie jest przypadkowe. Tak jak nawrócenie jest konsekwencją pokuty, a zrodzenie z ducha konsekwencją poświęcenia, tak zakrycie naszych grzechów szatą sprawiedliwości musi być konsekwencją ich odpuszczenia - wyeliminowania z życia wierzących. Usprawiedliwienie, którego w związku z tym dostępujemy, nie odbywa się jednak na warunku uczynków - jedynym warunkiem, który musi zostać spełniony w człowieku, jest zmiana myślenia. O ile jednak każdy człowiek ma zdolność, a nawet obowiązek, pokutowania, o tyle poświęcenie odbywa się z wyboru Bożego przez udzielenie wybranym ducha miłości poświęcającej.
Poczytanie sprawiedliwości
Greckie dikaioo, które tłumaczymy jako 'usprawiedliwić', ma trzy podstawowe znaczenia: 1) uznać za sprawiedliwe, 2) ogłosić sprawiedliwym i 3) uczynić sprawiedliwym. Definicja 3) najbardziej odpowiada definicji usprawiedliwienia podanej na początku wykładu, ale czy w każdym wypadku występowania dikaioo może mieć zastosowanie? W przypadku czasu teraźniejszego lub przyszłego można by odpowiedzieć twierdząco, ale dikaioo pojawia się w Nowym Testamencie także w czasie przeszłym, co właściwie pozostawia definicję 1). Wydaje się, że ten wątek właśnie jest bezpośrednio odpowiedzialny za pogląd, jakoby usprawiedliwienie polegało na samym tylko uznaniu przez Boga człowieka wierzącego za sprawiedliwego. W ten sposób, parafrazując apostoła Pawła, "uznani za sprawiedliwych więc z wiary (s)pokój mamy" z Bogiem (Rzym. 5:1 GP).
Paweł jednak kilka wersetów wcześniej wyjaśnia, co ma na myśli, pisząc o Abrahamie: "Jeśli bowiem Abraham dzięki czynom został uznany za sprawiedliwego, ma chlubę; ale nie względem Boga. Co bowiem Pismo mówi? Uwierzył zaś Abraham Bogu i policzone zostało mu ku usprawiedliwieniu" (Rzym. 4:2,3 GP). A więc nie Abraham został uznany za sprawiedliwego, ale jego wiara została uznana "ku usprawiedliwieniu", a więc w kierunku usprawiedliwienia. W Rzym. 4:23,24 czytamy, że "Owo 'poczytano mu to' zostało jednak napisane nie tylko przez wzgląd na niego, lecz także przez wzgląd na nas, którym to ma być poczytane, ponieważ wierzymy w tego, który Jezusa, naszego Pana, wskrzesił z martwych" (NW).
'Wierzymy' nie w sensie samego przekonania, że jest Jezus, ale w sensie wiary prowadzącej do 'zmiany myślenia' (metanoia). Taka wiara zostaje przez Pana Boga 'poczytana ku usprawiedliwieniu', tzn. uznana (lub nie) za wystarczającą podstawę, aby mógł rozpocząć się proces rzeczywistej reformy (usprawiedliwienia) charakteru. W tym procesie prowadzi nas Boży duch, który jest darem Boga dla powołanych, "gdyż to Bóg ze względu na swe upodobanie działa w was, byście i chcieli, i działali" (Flp. 2:12-16 NW; 1 Kor. 12:3). W przypadku wybranych ta wiara będzie podstawą spłodzenia z ducha, o czym najwyraźniej naucza apostoł Piotr w Dzieje 2:38. Tak jak wybrany Żyd musiał jednak najpierw pokutować, aby jego wybór mógł się zmaterializować, tak wybrani nie-Żydzi muszą spełnić ten sam warunek, aby otrzymać dar ducha (Dzieje 3:19, 17:30; 2 Kor. 5:20). W ten sposób ich wiara w stanie niepoświęconym jest "ku usprawiedliwieniu", bowiem jej pozytywna ocena przez Pana Boga uruchamia proces rzeczywistego usprawiedliwienia w odnowionym miłością poświęcającą charakterze.
Część III. Analiza tekstów dotyczących usprawiedliwienia
Ostatnia część wykładu zawiera analizę tekstów Biblijnych dotyczących usprawiedliwienia w kolejności, w jakiej pojawiają się w Biblii. Komentarze do wersetów podane są w nawiasach kwadratowych.
Rzym. 3:21-24 (ESP) - "Ale właśnie teraz, poza Prawem, ujawniła się Boża sprawiedliwość, o której świadczą Prawo i Prorocy. Jest to sprawiedliwość Boga osiągana przez wiarę w Jezusa Chrystusa, ofiarowana bez różnicy wszystkim wierzącym. Wszyscy przecież i zostali pozbawieni chwały Boga, a usprawiedliwienia dostępują darmo, dzięki Jego łasce, przez odkupienie w Chrystusie Jezusie" [apostoł Paweł podaje 6 charakterystyk usprawiedliwienia: 1) jest to "Boża sprawiedliwość", a więc zapewniana przez samego Boga przez udzielenie poświęcającej wiary (Gal. 5:6,22); 2) osiągana przez wiarę Jezusa Chrystusa - nie przez "wiarę w Jezusa Chrystusa" - ponieważ reforma charakteru wybranych może skutecznie przebiegać tylko na zasadach poświęcenia pokazanych przez naszego Pana; 3) "względem wszystkich wierzących" (GP) - wszyscy, którzy mają wiarę Jezusa Chrystusa (tzn. są poświęceni), dostępują usprawiedliwienia (reformują swoje charaktery na jego wzór); 4) "usprawiedliwienia dostępują dzięki Jego łasce" - proces usprawiedliwienia może w pełni zaistnieć tylko w wierzących, którzy zostali spłodzeni z ducha, a w tym celu zostali także uprzednio wybrani i przeznaczeni (Rzym. 8:29; Ef. 1:3-6); 5) "usprawiedliwienia dostępują darmo" - wybór Boży jest darmo, ponieważ uczynkami nie można sobie nań zapracować (Rzym. 9:6-16); 6) "przez odkupienie w Chrystusie Jezusie" - istotą odkupienia jest zapewnienie przez Pana Jezusa odpowiedniej ceny za człowieka, która jest ceną dostarczenia wzoru zupełnego posłuszeństwa (zobacz wykład Ofiara Jezusa Chrystusa). Z tej ceny korzystamy w procesie usprawiedliwienia, wpatrując się w pozostawiony nam wzór i stosownie do niego przemieniając nasze charaktery]
Rzym. 3:25,26 (ESP) - "Bóg uczynił Go ołtarzem przebłagania. Przez wiarę, w Jego krwi objawił swoją sprawiedliwość, aby odpuścić grzechy popełnione uprzednio w czasie cierpliwości Bożej. Również w obecnym czasie objawia swoją sprawiedliwość, ponieważ jest sprawiedliwy i usprawiedliwia wszystkich wierzących w Jezusa" [apostoł Paweł pokazuje, że usprawiedliwienie z wiary było pokazane w Zakonie Mojżeszowym, gdzie 'Bóg uczynił Jezusa ołtarzem przebłagania', tzn. ofiary zwierzęce pod Starym Przymierzem figuralnie reprezentowały ofiarę naszego Pana. Paweł jednak zaznacza, że usprawiedliwienie także wówczas odbywało się "przez wiarę". Ofiara zwierzęca sama w sobie nie miała wartości, jeśli nie towarzyszyła jej wiara człowieka składającego ofiarę (1 Sm. 15:22; Ps. 51:16,17), i podobnie pod Nowym Przymierzem ofiara ciała Jezusa Chrystusa jest skuteczna tylko przez wiarę tych, którzy ją przyjmują. Celem ofiar zwierzęcych także było "aby odpuścić grzechy" - konieczność składania ofiar uświadamiała Żydowi jego grzeszność, a przez to także potrzebę odrzucenia niesprawiedliwości i życia zgodnie z zasadami Pana Boga. Ale to działo się "uprzednio w czasie cierpliwości Bożej" - obecnie Stare Przymierze zostało zastąpione Przymierzem Nowym, w którym wiara w ofiarę Jezusa Chrystusa usprawiedliwia nas, tzn. prowadzi do odpuszczenia grzechów (przez zaniechanie ich), a także zakrycia naszych charakterów szatą sprawiedliwych uczynków]
Rzym. 4:25 (BT) - "On to został wydany za nasze grzechy i wskrzeszony z martwych dla naszego usprawiedliwienia" [apostoł Paweł pisze dosłownie, że Jezus 'pozwolił się wydać w ofierze' (gr. paradidomi), kiedy zgłosił się do Jana nad Jordan. Tam doświadczył chrztu duchem, przez który jego ludzkie życie zostało 'wydane w ofierze' - poświęcone dla wykonania woli Bożej. Jezus został "wydany za nasze grzechy", ponieważ potrzeba jego ofiary wyniknęła z powodu grzechu człowieka. Z kolei wykorzystanie przez nas tej ofiary wymaga posiadania ducha, który został dany po wskrzeszeniu Pana (i na warunku jego zmartwychwstania - Jn. 12:32,33, 14:16,17,26). Dlatego "wstał z martwych dla naszego usprawiedliwienia" - wówczas do dyspozycji wierzących gotowy był "pełen zestaw": świadectwo o prawdzie wydane przez Zbawiciela i duch, dzięki któremu wierzący mogą to świadectwo rozumieć. Tak spełniają się słowa Pana o duchu: "On mnie uwielbi, bo weźmie z mojego i wam oznajmi" (Jn. 16:14 UBG). Zmartwychwstanie Jezusa było niezbędnym potwierdzeniem wartości jego ofiary jako życiodajnego daru dla człowieka, a jednocześnie świadectwem, że została ona złożona skutecznie. Dlatego udostępnienie daru ducha służącego przyswajaniu tej ofiary przez nas było w pełni uzasadnione po zmartwychwstaniu Pana.]
Rzym. 5:1,2 (BG) - "Będąc tedy usprawiedliwieni z wiary, pokój mamy z Bogiem przez Pana naszego Jezusa Chrystusa; Przez któregośmy też przystęp otrzymali wiarą ku łasce, w której stoimy i chlubimy się nadzieją chwały Bożej" [w wersecie 1 dikaioo znajdujemy w czasie przeszłym, mowa zatem o poczytaniu sprawiedliwości, tzn. przyjęciu przez Pana Boga pokutującej wiary jako podstawy usprawiedliwienia. Taka wiara stanowi o naszym pojednaniu z Bogiem, a jednocześnie jest niezbędnym warunkiem spłodzenia z ducha, dzięki którym "chlubimy się nadzieją chwały Bożej" - zmartwychwstania do Boskiej natury (1 Pt. 1:3,4)]
1 Kor. 6:11 (GP) - "Ale obmyliście się, ale zostaliście uświęceni, ale zostaliście uznani za sprawiedliwych, w imieniu Pana, Jezusa Pomazańca i w Duchu Boga naszego" [apostoł Paweł wymienia trzy elementy usprawiedliwienia. Najpierw 'obmycie się' w stronie czynnej - obmywamy się my sami, kiedy przez pokutę zmieniamy myślenie i oczyszczamy się z grzechu. Następnie mamy hagiazo i dikaioo w stronie biernej - dalsze elementy są już dziełem Pana Boga względem Jego wybranych, którzy przez ducha miłości poświęcającej zostają poświęceni i usprawiedliwieni przez spłodzenie z ducha jako nowe stworzenie - nowy umysł oddany prawdzie, której wypełnianie ukształtuje w nas w pełni charakter na wzór Jezusa Chrystusa]
Flp. 3:9 (BT) - "nie mając mojej sprawiedliwości, pochodzącej z Prawa, lecz Bożą sprawiedliwość, otrzymaną przez wiarę w Chrystusa, sprawiedliwość pochodzącą od Boga, opartą na wierze" [kompletny proces usprawiedliwienia musi zawierać cztery elementy wymienione w Flp. 3:10, z których dwa - poświęcenie i zrodzenie z ducha nazwane tutaj śmiercią i powstaniem z martwych - są wyłącznym działaniem Pana Boga udzielającego wybranym swojego ducha miłości prawdy. Dlatego Paweł mówi, iż jest to sprawiedliwość Boża - sprawiedliwość zapewniona przez Pana Boga, a także sprawiedliwość 'otrzymana przez wiarę'. Faryzeusze, a wśród nich także i Paweł, uprawiali inną sprawiedliwość, 'tę pochodzącą z Prawa', a polegającą na drobiazgowym przestrzeganiu figuralnych przepisów. I w tym ówczesny Saul był nienaganny, jak sam pisze w Flp. 3:6. Ale była to jego własna sprawiedliwość, osiągana jego własnym wysiłkiem i sumiennością. Nie była to sprawiedliwość Boża, bowiem przestrzeganie przepisów prawa nie jest tożsame z wypełnianiem normy prawa, która może być właściwie realizowana tylko przez wpływ Bożego ducha. Ducha z kolei tam nie było i być nie mogło, ponieważ nie było podstawowego warunku pokuty, który otwiera człowieka na działanie Pana Boga. Dlatego Saulowi i jego podobnym pozostała tylko własna sprawiedliwość i własne wysiłki w celu jej osiągnięcia. 'Własna sprawiedliwość' uczonych w Piśmie została mocno zganiona przez naszego Pana, który zarzuca im w Mt. 23:23-28 właśnie taką postawę 'przecedzania komara' w postaci dbania o najmniejsze literalne przepisy przy jednoczesnym 'połykaniu wielbłąda', ponieważ "pomijacie to, co ważniejsze jest w Prawie: sprawiedliwość, miłosierdzie i wiarę" (BT)]
Flp. 3:10,11 (BT) - "przez poznanie Jego: zarówno mocy Jego zmartwychwstania, jak i udziału w Jego cierpieniach - w nadziei, że upodabniając się do Jego śmierci, dojdę jakoś do pełnego powstania z martwych" [apostoł Paweł wymienia warunki usprawiedliwienia, o którym pisał werset wcześniej: 1) poznanie Chrystusa to zaznajomienie się z Ewangelią i jej przyjęcie z jednej strony, ale także pokuta i nawrócenie z drugiej jako niezbędne warunki działania wiary, 2) 'upodabnianie się do śmierci Chrystusa' to trwanie w poświęceniu, czynienie ofiary z siebie dla Boga, 3) zmartwychwstanie to zrodzenie z ducha - śmierci naszej ludzkiej woli towarzyszy odrodzenie się charakteru na obraz Jezusa Chrystusa w przyjęciu woli Pana Boga jako własną, 4) udział w jego cierpieniach to zupełnie dosłownie - doświadczenia związane z naszym poświęceniem]