Tajemnica, o której pisze Paweł w powyższym tekście, jest bezpośrednim nawiązaniem do poprzedzających wersetów, gdzie apostoł naszkicował symbol drzewa oliwnego, od którego "gałęzie naturalne" zostały odcięte, a na ich miejsce zostały wszczepione gałęzie dzikie. W ten sposób Żydzi, którzy nie przyjęli wiary w Jezusa, nie weszli w relację Nowego Przymierza z Bogiem i nie otrzymali tym samym daru ducha św. i przywileju uczestnictwa w Ciele Chrystusowym. Jednocześnie oferta "wysokiego powołania" została przedstawiona poganom, a wybrani, którzy to zaproszenie przyjęli i się nawrócili, zostali wszczepieni w drzewo oliwne jako "dzikie gałęzie" w miejsce "gałęzi naturalnych" (zobacz komentarz do Rzym. 11:16-24). W związku z tym wielu wierzących z pogan uznało - i do dziś wierzy tak większość chrześcijaństwa - że Bóg naród izraelski odrzucił, przestał się nim interesować w jakikolwiek szczególny sposób, a nawet więcej, potępił go za odrzucenie Chrystusa.
Do czasu, gdy wejdzie pełnia pogan
Tymczasem Paweł pisze, że to wysokie mniemanie o sobie nie znajduje uzasadnienia w faktach. Izrael cały czas pozostaje "przedmiotem miłości. Bo dary łaski i wezwanie Boże są nieodwołalne" (Rzym. 11:28,29 BT). Bóg, który zna koniec na początku (Iz. 46:10), wiedział przecież także i to, że jedynie część z Izraela uwierzy w Jezusa. Orędownicy odrzucenia Izraela przedstawiają to w taki sposób, jakby Bóg się nagle zniecierpliwił i zaczął żałować powołania tego narodu. Tymczasem Bóg się ani nie zniecierpliwił, ani niczego nie żałuje. Mała wiara w tym narodzie spowodowała jedynie, że Bóg wysłał zaproszenie do Kościoła do pogan i część stanowisk w królewskim kapłaństwie przypadnie właśnie powołanym z pogan, choć pierwotnie miała należeć do Izraela (Mt. 22:1-14; 1 Pt. 2:9; Wj. 19:5,6).
Nie oznacza to w żadnym sensie, że Bóg odrzucił tę część narodu, która nie przyjęła Jezusa. Apostoł Paweł zaznacza, że "cały Izrael będzie zbawiony" (Rzym. 11:26 BT), ale w przeznaczonym na to czasie. Najpierw musi zostać przygotowane Boskie narzędzie zbawienia, tj. 'mała trzódka' współkrólów i współkapłanów z Jezusem Chrystusem (Łk. 12:32 NW; Obj. 5:9,10, 20:4-6). Narodem, z którego mieli pochodzić członkowie 'królewskiego kapłaństwa', który był wybrany z racji swojego pochodzenia - był Izrael. W tym sensie od Abrahama miało pochodzić zarówno ziemskie, jak i niebiańskie nasienie obietnicy (Rdz. 22:17). O ile jednak potomkami Abrahama w sensie fizycznym są Żydzi, jego potomkami w sensie duchowym są ci, którzy zachowują wiarę (Łk. 3:8; Rzym. 4:11). W związku z tym, że niewielu Żydów ją okazało, powołanie do Ciała Chrystusowego (a zatem także i nadzieja uzyskania najwyższej nagrody tego powołania w królewskim kapłaństwie) zostało rozszerzone także na pogan (Dzieje 28:25-28).
Żydzi pozostają jednak "gałęziami naturalnymi". Nawet apostoł Paweł, którego szczególną służbą było głoszenie poganom, kiedy rozpoczynał pracę w danej społeczności, w pierwszej kolejności szukał lokalnej synagogi (Dzieje 13:46, 22:21, 28:28). Status Izraela jako narodu wybranego, nadal szeroko kwestionowany, stanie się manifestacyjnie widoczny, "gdy wejdzie pełnia pogan" (Rzym. 11:25 BT). Kiedy zgromadzone zostanie królewskie kapłaństwo, wówczas rozpoczną się oczekiwane od czasów upadku w Edenie 'czasy przywrócenia wszystkiego' (Dzieje 3:19-21 NW). Choć znajdujemy w Biblii obietnicę, że przed Chrystusem 'zegnie się każde kolano i każdy język wyzna' (Flp. 2:10,11), pierwszym narodem, który będzie przywrócony do harmonii z Bogiem, będzie Izrael, "jak to jest napisane: Przyjdzie z Syjonu wybawiciel, odwróci nieprawości od Jakuba" (Rzym. 11:26 BT; Za. 12:7).
To z Izraelem zostanie zawarte Nowe Przymierze, o którym mówi Rzym. 11:27 oraz Jer. 31:33,34, a które następnie obejmie wszystkie narody (Za. 8:20-23, 14:16-19). To Izrael zajmie także miejsce pierwszego narodu i poprzez niego, zgodnie z obietnicą daną Abrahamowi, Bóg będzie błogosławił poddanych Królestwa (Rdz. 22:18; Za. 8:13; Iz. 2:3). Nie ma więc mowy o odrzuceniu Izraela - cały Izrael będzie nie tylko wybawiony, ale także obejmie wiodącą rolę w zarządzaniu ziemską fazą Królestwa, wypełniając w ten sposób wszystkie zarysy przymierza, które Bóg zawarł z Abrahamem.
Albowiem bóg poddał wszystkich nieposłuszeństwu, aby wszystkim okazać swe miłosierdzie
W ten sposób, pisząc o nadziejach i perspektywach Izraela, apostoł Paweł podsumowuje tak naprawdę cały Boski plan zbawienia, który niemal od samego początku realizowany jest na podstawie Przymierza Abrahamowego i w związku z Izraelem. Celem jest zbawienie, Żydów i pogan. Choć Bóg przewidział czas nieposłuszeństwa i zaślepienia zarówno w stosunku do Izraela, jak i wszystkich pozostałych narodów, uczynił to po to, "aby wszystkim okazać swe miłosierdzie" (Rzym. 11:32 BT). Występujące tutaj eleeo jest blisko związane z eleemosyne, które oprócz miłosierdzia oznacza także jałmużnę, co wyraźnie wskazuje nie tylko na stan, w jakim jesteśmy wszyscy w Adamie, ale także na niezasłużony dar usprawiedliwienia i życia wiecznego w Jezusie Chrystusie (Rzym. 5:15-17; Obj. 3:17).
Ponieważ nieposłuszeństwo, o którym pisze Paweł, jest synonimem grzechu, można tę końcową wypowiedź Pawła widzieć także w kontekście szerszym dotyczącym dozwolenia na zło w ogóle. Dowiadujemy się w ten sposób, że było to niezbędne w celu udzielenia człowiekowi życia, było niejako elementem procesu stwarzania człowieka doskonałego. Choć w powszechnym poglądzie Adam był doskonały zanim zgrzeszył, w rzeczywistości czytamy, że był "bardzo dobry" i, jak się okazało, podatny na odstąpienie od przykazania Bożego (Rdz. 1:27,31). Poznanie dobra i jego konsekwencji, a także zła i jego konsekwencji, jest więc niezbędne, aby człowiek mógł stać się jednostką rzeczywiście moralnie doskonałą, zdolną z własnej woli wybrać postępowanie zgodne z dobrymi zasadami. Wiedział to Bóg i dlatego, jak w innym miejscu pisze Paweł, 'poddał nas daremności, ale na podstawie nadziei wolności chwały' (zobacz komentarz do Rzym. 8:19-22).
Tę wolność uzyskamy prawdziwie wówczas, kiedy "Przyjdzie z Syjonu wybawiciel, odwróci nieprawości od Jakuba", a w dalszej kolejności od wszystkich innych ludzi wzbudzonych pod rządem Królestwa (Rzym. 11:15). To będzie czas, kiedy będziemy zaznajomieni z doświadczeniem dobra, tak jak obecnie poznajemy smak zła (Ps. 90:15). Ta znajomość rzeczywiście uczyni nas 'wolnymi do chwały' - każdy, kto wybierze dobro i zreformuje swój charakter w zgodzie z wymaganiami Bożymi, otrzyma dar życia wiecznego. To wspaniała Biblijna nadzieja dla całego rodzaju ludzkiego, o której nie uczy filozofia świecka, a która została mocno zniekształcona nawet w samym chrześcijaństwie. To prawdziwy skarb dla wszystkich, którzy zostali o tym powiadomieni przez Słowo Boże (Mt. 13:45,46). W związku z tym apostoł Paweł kończy swój wywód eksklamacją, którą można jedynie zacytować w całości bez zbędnych komentarzy:
"O głębokości bogactw, mądrości i wiedzy Boga! Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Kto bowiem poznał myśl Pana, albo kto był Jego doradcą? Lub kto Go pierwszy obdarował, aby nawzajem otrzymać odpłatę? Albowiem z Niego i przez Niego, i dla Niego [jest] wszystko. Jemu chwała na wieki. Amen" (Rzym. 11:33-36 BT).